Mùa nồm ẩm không chỉ gây bất tiện trong sinh hoạt mà còn tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus, nấm mốc phát triển mạnh. Nếu không có biện pháp phòng tránh kịp thời, nguy cơ mắc các bệnh hô hấp sẽ gia tăng, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người cao tuổi.

1. Mùa nồm ẩm ở miền Bắc sau Tết Nguyên đán

Nồm ẩm là hiện tượng thời tiết đặc trưng của miền Bắc Việt Nam, thường xảy ra vào cuối mùa đông và đầu mùa xuân. Khi độ ẩm không khí tăng cao, các bề mặt như sàn nhà, tường và đồ dùng trong nhà đều trở nên ẩm ướt, tạo điều kiện thuận lợi cho nấm mốc, vi khuẩn và virus sinh sống.

Theo dự báo, mùa nồm năm nay sẽ kéo dài từ tháng 2 tới hết tháng 4. Những ngày thời tiết ẩm ướt kéo dài không chỉ gây khó chịu trong sinh hoạt mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây bệnh hô hấp, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người già.

2. Nồm ẩm là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn, virus, nấm mốc phát triển

Nồm ẩm thường xảy ra khi nhiệt độ và độ ẩm không khí tăng đột ngột, thường xuyên vượt ngưỡng 80 - 90%. Khi đó, nước trong không khí ngưng tụ trên bề mặt sàn nhà, tường, đồ vật, tạo điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn, virus, nấm mốc sinh sôi:

• Vi khuẩn: Streptococcus pneumoniae (phế cầu khuẩn), Haemophilus influenzae (H. influenzae), Mycoplasma pneumoniae, Bordetella pertussis (gây ho gà),...
• Virus: Virus cúm (Influenza), Rhinovirus, Coronavirus, Adenovirus,...
• Nấm mốc: Aspergillus, Penicillium, Cladosporium,...

Các tác nhân này khi phát tán trong không khí và bám vào bề mặt đồ dùng có thể xâm nhập vào cơ thể gây bệnh về hô hấp, da liễu, dị ứng, tiêu hoá,...

3. Nguyên nhân gây gia tăng các ca bệnh về hô hấp

3.1. Viêm phổi

Viêm phổi là một trong những bệnh lý nghiêm trọng nhất do thời tiết nồm ẩm gây ra. Đây là tình trạng viêm nhiễm các túi khí trong phổi do vi khuẩn, virus hoặc nấm gây nên. Đặc biệt, trẻ nhỏ và người già là hai nhóm đối tượng dễ bị viêm phổi nhất do hệ miễn dịch yếu.

Triệu chứng:

• Ho có đờm, sốt cao, ớn lạnh
• Đau ngực, khó thở, tím tái (trong trường hợp nặng)
• Cơ thể mệt mỏi, đổ mồ hôi nhiều

Nguy cơ:

Nếu không được điều trị kịp thời, viêm phổi có thể gây suy hô hấp, áp xe phổi, tràn dịch màng phổi, thậm chí tử vong.

3.2. Hen phế quản (Hen suyễn)

Hen phế quản là bệnh lý mạn tính do viêm và co thắt đường thở, khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc hô hấp. Độ ẩm cao làm tăng sự phát triển của bụi mịn, phấn hoa, nấm mốc - những tác nhân hàng đầu gây kích ứng hen suyễn.

Triệu chứng:

• Ho dai dẳng, đặc biệt về đêm
• Tức ngực, khó thở, thở khò khè
• Có thể xuất hiện cơn hen cấp, nguy hiểm nếu không được xử lý kịp thời.

3.3. Viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng là bệnh phổ biến trong thời tiết nồm ẩm, do hệ miễn dịch phản ứng quá mức với các yếu tố gây dị ứng như bụi, phấn hoa, nấm mốc.

Triệu chứng:

• Hắt hơi liên tục, nghẹt mũi, chảy nước mũi
• Ngứa mũi, đỏ mắt, chảy nước mắt
• Ho, đau họng, cảm giác khó chịu trong mũi và họng
• Nếu không được kiểm soát tốt, viêm mũi dị ứng có thể tiến triển thành viêm xoang, viêm phế quản mạn tính.

3.4. Viêm phế quản

Viêm phế quản xảy ra khi lớp niêm mạc đường hô hấp bị viêm do nhiễm virus, vi khuẩn hoặc tiếp xúc với không khí ẩm, lạnh.

Triệu chứng:

• Ho kéo dài, ho có đờm
• Khó thở, tức ngực
• Sốt nhẹ, đau đầu, mệt mỏi

Trẻ em và người già có nguy cơ cao bị viêm phế quản do hệ miễn dịch yếu, dễ bị tác động bởi môi trường ẩm thấp.

3.5. Cảm cúm

Cảm cúm là bệnh lý do virus gây ra, thường xuất hiện vào mùa đông - xuân, khi thời tiết thay đổi đột ngột.

Triệu chứng:

• Sốt, ớn lạnh, đau đầu
• Ho, đau họng, chảy nước mũi
• Đau nhức cơ thể, mệt mỏi kéo dài

Dù là bệnh nhẹ nhưng cúm có thể gây biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm phế quản ở trẻ nhỏ, người cao tuổi và những người có bệnh lý nền.

4. Cách phòng tránh bệnh hô hấp khi trời nồm ẩm

4.1. Duy trì không gian sống khô thoáng

• Hạn chế mở cửa khi độ ẩm cao để tránh không khí ẩm tràn vào nhà.
• Sử dụng điều hòa chế độ hút ẩm hoặc máy hút ẩm để kiểm soát độ ẩm trong phòng.
• Thường xuyên lau khô sàn nhà, tường, đồ dùng bằng khăn khô.
• Loại bỏ thảm trải sàn, giặt rèm cửa, chăn ga thường xuyên để hạn chế nấm mốc phát triển.

4.2. Giữ gìn vệ sinh và tránh tiếp xúc với mầm bệnh

• Vệ sinh môi trường sống: Thường xuyên lau dọn nhà cửa, đặc biệt là những nơi dễ tích tụ hơi ẩm như góc tường, nhà vệ sinh, thảm trải sàn. Sử dụng máy hút ẩm hoặc bật điều hòa chế độ hút ẩm để giảm độ ẩm trong nhà.
• Vệ sinh cá nhân kỹ lưỡng: Ngoài rửa tay thường xuyên, nên tắm rửa sạch sẽ sau khi đi ngoài trời về để loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn, virus bám trên cơ thể. Sử dụng nước muối sinh lý để súc miệng và rửa mũi giúp giảm nguy cơ nhiễm khuẩn đường hô hấp.
• Bảo vệ thực phẩm: Không sử dụng thực phẩm bị mốc, có dấu hiệu hư hỏng. Đậy kín thực phẩm, bảo quản nơi khô thoáng hoặc trong tủ lạnh để tránh nhiễm khuẩn, nhiễm nấm mốc.
• Duy trì lối sống lành mạnh: Bổ sung vitamin và khoáng chất tăng cường sức đề kháng, uống đủ nước, ngủ đủ giấc, tập thể dục đều đặn để tăng cường miễn dịch chống lại các tác nhân gây bệnh.
• Đeo khẩu trang: Khi ra ngoài, đặc biệt là ở nơi đông người hoặc môi trường ẩm ướt, cần đeo khẩu trang để hạn chế hít phải vi khuẩn và nấm mốc trong không khí. Nên sử dụng khẩu trang y tế kháng khuẩn để tăng cường bảo vệ.

4.3. Chuẩn bị sẵn các loại thuốc, thực phẩm bảo vệ sức khỏe cần thiết

• Viên sủi bổ sung vitamin C: Giúp tăng cường đề kháng, hỗ trợ phòng chống cảm cúm.
• Siro và viên ngậm từ thảo dược: Giúp bảo vệ hệ hô hấp, giảm ho, đau họng, viêm họng.
• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Sử dụng khi cần thiết để kiểm soát các triệu chứng khó chịu.
• Thuốc bôi viêm da, dị ứng: Giúp giảm kích ứng da do thời tiết nồm ẩm gây ra.

Trên thực tế, cúm mùa, cảm cúm vẫn có thể tự khỏi mà không cần điều trị đặc hiệu. Người bệnh có thể dùng các thực phẩm bảo vệ sức khỏe kết hợp chế độ ăn uống, nghỉ ngơi khoa học để hỗ trợ quá trình hồi phục. Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài trên 5-7 ngày mà không cải thiện, người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám, tránh biến chứng nghiêm trọng.

4.4. Chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt hợp lý

• Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C (cam, chanh, bưởi,...), vitamin D (cá hồi, sữa, nấm,...) để nâng cao miễn dịch.
• Uống đủ nước, hạn chế đồ uống đá lạnh.
• Nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc, tránh thức khuya.
• Tập thể dục nhẹ nhàng để cải thiện sức khỏe tổng thể.

Thời tiết nồm ẩm là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, virus, nấm mốc phát triển, làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh hô hấp. Việc chủ động phòng tránh bằng cách duy trì không gian sống khô thoáng, bổ sung thực phẩm tăng đề kháng và chuẩn bị sẵn thuốc hỗ trợ sẽ giúp bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình. Nếu có triệu chứng bất thường kéo dài, hãy đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.