PHÂN BIỆT VIÊM KHỚP DẠNG THẤP VÀ THOÁI HOÁ KHỚP

Dưới góc độ chuyên gia y tế, bài viết này tập trung phân tích những khác biệt quan trọng giữa viêm khớp dạng thấp và thoái hóa khớp. Mục tiêu là giúp độc giả nhận biết sớm các dấu hiệu và từ đó có hướng xử trí thích hợp, tối ưu hóa hiệu quả điều trị.

Trong lĩnh vực xương khớp, viêm khớp dạng thấp và thoái hóa khớp  là hai bệnh lý phổ biến với những đặc điểm khác biệt về bản chất, nguyên nhân, tiến triển và phương pháp điều trị. Sự nhầm lẫn giữa hai bệnh lý này có thể dẫn đến sai sót trong chẩn đoán và điều trị, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của người bệnh.

I. BẢN CHẤT CỦA VIÊM KHỚP DẠNG THẤP VÀ THOÁI HOÁ KHỚP

Điểm khác biệt cơ bản nhất nằm ở nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh:

1. Viêm khớp dạng thấp

• Bản chất: Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn mãn tính, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm các mô khỏe mạnh của cơ thể, đặc biệt là màng hoạt dịch khớp (lớp màng lót trên trong khớp), thay vì bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân ngoại lai.

• Nguyên nhân: Nguyên nhân chính xác gây viêm khớp dạng thấp vẫn chưa được xác định đầy đủ. Tuy nhiên, bệnh được cho là kết quả của sự tương tác phức tạp giữa yếu tố di truyền, các tác nhân môi trường (ví dụ: nhiễm trùng, hút thuốc lá), và sự rối loạn hệ miễn dịch.

• Tính chất: Viêm khớp dạng thấp là một bệnh viêm hệ thống có khả năng ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác nhau ngoài khớp, bao gồm tim, phổi, mắt và da.

2. Thoái hóa khớp

• Bản chất: Thoái hóa khớp là một bệnh lý phát sinh do quá trình lão hóa tự nhiên, sự hao mòn và tổn thương tích tụ ở sụn khớp theo thời gian. Sự bào mòn sụn dẫn đến những biến đổi ở xương dưới sụn, làm suy giảm chức năng đệm và bôi trơn cần thiết cho vận động.

• Nguyên nhân: Thoái hóa khớp chủ yếu xuất phát từ các nguyên nhân liên quan đến tuổi tác, yếu tố cơ học (quá tải hoặc chấn thương lặp lại ở khớp), tình trạng béo phì, yếu tố di truyền và một số bệnh lý chuyển hóa.

• Tính chất: Thoái hóa khớp là bệnh lý chủ yếu xảy ra tại khớp, ít khi gây ảnh hưởng đến các cơ quan khác trong cơ thể.

II. DẤU HIỆU VÀ TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG

Việc phân biệt viêm khớp dạng thấp và thoái hoá khớp bắt đầu bằng việc quan sát các dấu hiệu và triệu chứng lâm sàng. Sự khác biệt rõ rệt trong biểu hiện bệnh là yếu tố then chốt để chẩn đoán sơ bộ và định hướng các bước kiểm tra chuyên sâu tiếp theo.

III. CHẨN ĐOÁN VÀ XÉT NGHIỆM 

Để chẩn đoán chính xác tình trạng sức khỏe của bạn, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm phù hợp để phân biệt giữa viêm khớp dạng thấp và thoái hóa khớp.

1. Viêm khớp dạng thấp

• Xét nghiệm máu:

• Tăng tốc độ lắng máu (ESR) và Protein phản ứng C (CRP): Dấu hiệu của tình trạng viêm toàn thân.

• Yếu tố dạng thấp (RF) và Anti-CCP (kháng thể kháng citrulline peptide vòng): Đặc biệt là Anti-CCP có độ nhạy và độ đặc hiệu cao, giúp chẩn đoán sớm viêm khớp dạng thấp.

• Chụp X-quang, siêu âm, MRI: Cho thấy tổn thương bào mòn xương, hẹp khe khớp, biến dạng khớp đặc trưng.

2. Thoái hóa khớp

• Xét nghiệm máu: Thường không có các dấu hiệu viêm rõ rệt như ESR hay CRP tăng cao, và các yếu tố tự miễn (RF, Anti-CCP) âm tính.

• Chụp X-quang: Cho thấy hình ảnh đặc trưng như hẹp khe khớp, gai xương, đặc xương dưới sụn, hốc xương.

• Siêu âm, MRI: Đánh giá mức độ tổn thương sụn, xương dưới sụn và phần mềm quanh khớp.

IV. NGUYÊN TẮC ĐIỀU TRỊ 

Do bản chất bệnh viêm khớp dạng thấp và thoái hóa khớp khác nhau, nguyên tắc điều trị của hai bệnh này có sự khác biệt rõ rệt. Việc chẩn đoán chính xác và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp với từng loại bệnh là yếu tố then chốt để đạt hiệu quả cao và kiểm soát bệnh tốt nhất.

1. Viêm khớp dạng thấp

• Mục tiêu: Mục tiêu điều trị viêm khớp dạng thấp bao gồm kiểm soát phản ứng viêm tự miễn, ngăn ngừa tổn thương và biến dạng khớp vĩnh viễn, duy trì chức năng khớp và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.

• Thuốc: Sử dụng các thuốc điều hòa miễn dịch (DMARDs) như Methotrexate, Sulfasalazine, Hydroxychloroquine... và các thuốc sinh học (biologic drugs) thế hệ mới. Các thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) và Corticosteroid được dùng để kiểm soát triệu chứng viêm cấp tính.

• Phương pháp khác: Vật lý trị liệu, phục hồi chức năng, phẫu thuật (trong trường hợp biến dạng nặng).

2. Thoái hóa khớp

• Mục tiêu: Mục tiêu điều trị thoái hóa khớp tập trung vào giảm đau, cải thiện chức năng khớp và làm chậm tiến triển của bệnh, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

• Thuốc: Chủ yếu dùng thuốc giảm đau (Paracetamol, NSAIDs), thuốc hỗ trợ sụn khớp (Glucosamine, Chondroitin - hiệu quả còn tranh cãi), tiêm dịch nhờn vào khớp (Hyaluronic Acid) hoặc corticosteroid tại chỗ.

• Phương pháp khác:

• Thay đổi lối sống: Giảm cân (nếu béo phì), tập thể dục nhẹ nhàng (bơi lội, đạp xe, đi bộ), tránh mang vác nặng, tư thế sai.

• Vật lý trị liệu: Tăng cường sức mạnh cơ quanh khớp, cải thiện biên độ vận động.

• Phẫu thuật: Nội soi khớp, thay khớp nhân tạo (trong trường hợp thoái hóa nặng).

Việc phân biệt chính xác giữa viêm khớp dạng thấp và thoái hóa khớp là yếu tố then chốt. Viêm khớp dạng thấp, một bệnh tự miễn, đòi hỏi điều trị sớm và chuyên sâu bằng thuốc đặc trị để kiểm soát viêm và ngăn ngừa biến chứng toàn thân. Ngược lại, thoái hóa khớp tập trung vào quản lý triệu chứng, điều chỉnh lối sống và áp dụng các biện pháp hỗ trợ nhằm làm chậm tiến triển bệnh.

Nếu bạn gặp phải tình trạng đau và cứng khớp, việc tự chẩn đoán hoặc điều trị là không nên. Hãy tìm kiếm sự tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa xương khớp. Dựa trên các yếu tố như triệu chứng lâm sàng, tiền sử bệnh, khám thực thể và kết quả xét nghiệm, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán chính xác và phác đồ điều trị phù hợp, giúp bạn kiểm soát bệnh hiệu quả và duy trì chất lượng cuộc sống tốt nhất.