Bệnh cúm mùa, đặc biệt là cúm A, là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính thường gặp, gây ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới mỗi năm. Mặc dù thường được xem là bệnh lành tính, cúm A có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt đối với các đối tượng có nguy cơ cao như trẻ em, người lớn tuổi và người có bệnh nền. Việc hiểu rõ về các giai đoạn bệnh và thời điểm bắt đầu lây nhiễm là vô cùng quan trọng để chủ động phòng ngừa, kiểm soát dịch bệnh và có hướng điều trị kịp thời, hiệu quả.

TỔNG QUAN VỀ BỆNH CÚM MÙA (CÚM A)

Cúm mùa, còn được gọi là influenza, là một bệnh truyền nhiễm do virus cúm gây ra. Có nhiều loại virus cúm, trong đó cúm A và cúm B là phổ biến nhất. Cúm A có khả năng gây ra đại dịch do khả năng biến đổi gen cao, tạo ra các chủng virus mới mà hệ miễn dịch của con người chưa quen thuộc. Các chủng cúm A thường được đặt tên theo hệ thống Hemagglutinin (H) và Neuraminidase (N), ví dụ như H1N1, H3N2.

Bệnh lây lan chủ yếu qua đường hô hấp, khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, phát tán các giọt bắn chứa virus vào không khí. Người khác có thể nhiễm bệnh khi hít phải những giọt bắn này hoặc chạm vào các bề mặt bị nhiễm virus rồi đưa tay lên mặt.

Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng lây nhiễm:

• Tải lượng virus: Lượng virus trong dịch tiết đường hô hấp như nước bọt, chất nhầy của người bệnh ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng lây nhiễm. Tải lượng virus thường cao nhất trong giai đoạn đầu của bệnh.

• Hành vi: Các hành vi như ho, hắt hơi, nói chuyện gần, chạm vào bề mặt bị nhiễm virus và sau đó chạm vào mặt có thể làm lây lan virus.

• Môi trường: Môi trường kín, đông người và thông gió kém tạo điều kiện thuận lợi cho sự lây lan của virus.

• Hệ miễn dịch: Những người có hệ miễn dịch suy yếu có thể lây nhiễm lâu hơn.

CÁC GIAI ĐOẠN BỆNH CÚM MÙA (CÚM A)

Bệnh cúm mùa (cúm A) thường trải qua 4 giai đoạn phổ biến sau:

Giai đoạn ủ bệnh:

• Thời gian: Thường kéo dài từ 1 đến 4 ngày, trung bình là 2 ngày.

• Đặc điểm: Trong giai đoạn này, virus cúm đã xâm nhập vào cơ thể và bắt đầu nhân lên trong các tế bào đường hô hấp. Người bệnh chưa có bất kỳ triệu chứng nào hoặc chỉ cảm thấy mệt mỏi nhẹ.

• Khả năng lây nhiễm: Người bệnh đã có khả năng lây nhiễm trong giai đoạn này, mặc dù chưa có triệu chứng rõ ràng. Đây là một trong những lý do chính khiến cúm mùa dễ lây lan trong cộng đồng.

Giai đoạn khởi phát (Triệu chứng ban đầu):

• Thời gian: Thường kéo dài từ vài giờ đến 1 ngày.

• Đặc điểm: Các triệu chứng bắt đầu xuất hiện, nhưng còn nhẹ và không đặc hiệu như mệt mỏi, đau đầu, và đau nhức cơ thể. Khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể trải qua sốt đột ngột, ớn lạnh, đau nhức cơ thể (đặc biệt vùng lưng, chân, tay), mệt mỏi, suy nhược, và đôi khi kèm theo đau họng, ho khan, nghẹt mũi.

• Khả năng lây nhiễm: Người bệnh có khả năng lây nhiễm cao trong giai đoạn này, do virus đang nhân lên với tốc độ nhanh chóng và bắt đầu thải ra ngoài qua đường hô hấp.c

Giai đoạn toàn phát (Triệu chứng điển hình):

• Thời gian: Thường kéo dài từ 3 đến 7 ngày.

• Đặc điểm: Các triệu chứng lâm sàng diễn tiến nặng hơn và biểu hiện rõ rệt bao gồm sốt cao (38-40°C), ho khan hoặc ho có đờm, đau rát họng, sổ mũi, nghẹt mũi, đau nhức cơ thể dữ dội, cùng với tình trạng mệt mỏi, suy nhược. Một số bệnh nhân, đặc biệt là trẻ em, có thể gặp các triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn, nôn mửa, hoặc tiêu chảy.

• Khả năng lây nhiễm: Người bệnh có khả năng lây nhiễm cao nhất trong giai đoạn này, do nồng độ virus trong dịch tiết đường hô hấp cao nhất.

Giai đoạn hồi phục (Triệu chứng giảm dần):

• Thời gian: Thường kéo dài từ vài ngày đến vài tuần, tuỳ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và sức khoẻ tổng thể của người bệnh.

• Đặc điểm: Các triệu chứng dần dần giảm bớt và cơ thể dần hồi phục, nhưng người bệnh vẫn có thể cảm thấy mệt mỏi, ho kéo dài và khó tập trung. Tuy nhiên, ho và mệt mỏi có thể kéo dài trong một thời gian, đôi khi đến vài tuần.

• Khả năng lây nhiễm: Khả năng lây nhiễm giảm dần, nhưng vẫn có thể lây cho người khác, đặc biệt nếu vẫn còn triệu chứng ho hoặc hắt hơi.

THỜI ĐIỂM BẮT ĐẦU LÂY NHIỄM CÚM MÙA (CÚM A)

Đây là một trong những khía cạnh quan trọng nhất để hiểu về sự lây lan của cúm mùa. Người bị nhiễm cúm A có khả năng lây nhiễm cho người khác từ 1 ngày trước khi các triệu chứng xuất hiện và tiếp tục lây nhiễm từ 5 đến 7 ngày sau khi các triệu chứng bắt đầu. Trẻ em có thể lây nhiễm lâu hơn, đôi khi lên đến 10 ngày.

Điều này có nghĩa là virus cúm A có thể lây nhiễm cho người khác trước khi bạn nhận ra mình bị bệnh. Đây là lý do tại sao việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng, ngay cả khi bạn cảm thấy khỏe mạnh.

PHÒNG NGỪA VÀ KIỂM SOÁT LÂY NHIỄM CÚM MÙA (CÚM A)

Hiểu rõ về thời gian ủ bệnh và thời điểm lây nhiễm giúp chúng ta áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

• Tiêm phòng cúm hàng năm: Đây là biện pháp phòng ngừa quan trọng nhất để giảm nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng liên quan.

• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây, đặc biệt sau khi ho, hắt hơi hoặc chạm vào các bề mặt công cộng.

• Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi: Sử dụng khăn giấy hoặc khuỷu tay để che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi. Vứt khăn giấy đã sử dụng vào thùng rác và rửa tay ngay sau đó.

• Tránh chạm vào mặt: Tránh chạm vào mắt, mũi và miệng để ngăn virus xâm nhập vào cơ thể.

• Giữ khoảng cách an toàn: Tránh tiếp xúc gần với những người bị bệnh.

• Ở nhà khi bị bệnh: Nếu bạn bị bệnh, hãy ở nhà để tránh lây lan cho người khác.

• Vệ sinh bề mặt thường xuyên: Vệ sinh và khử trùng các bề mặt thường xuyên chạm vào, như tay nắm cửa, bàn ghế và điện thoại.

• Tăng cường hệ miễn dịch: Duy trì một lối sống lành mạnh, bao gồm chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên và ngủ đủ giấc.

HƯỚNG DẪN ĐIỀU TRỊ CÚM MÙA (CÚM A)

Việc điều trị bệnh cúm mùa chủ yếu tập trung vào việc giảm nhẹ các triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng. Các biện pháp điều trị bao gồm:

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Ngủ đủ giấc giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng.

• Uống nhiều nước: Bổ sung đủ nước giúp bù lại lượng nước mất đi do sốt và ho.

• Sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol hoặc ibuprofen có thể được sử dụng để giảm đau đầu, đau nhức cơ thể và hạ sốt.

• Sử dụng thuốc thông mũi, giảm ho: Các loại thuốc này có thể giúp giảm nghẹt mũi, sổ mũi và ho.

• Thuốc kháng virus: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc kháng virus như oseltamivir (Tamiflu) hoặc zanamivir (Relenza). Tuy nhiên, các thuốc này chỉ hiệu quả khi được sử dụng trong vòng 48 giờ sau khi bắt đầu có triệu chứng.

Lưu ý quan trọng:

• Không tự ý sử dụng kháng sinh để điều trị bệnh cúm, vì kháng sinh không có tác dụng đối với virus.

• Tham khảo ý kiến bác sĩ nếu các triệu chứng không cải thiện sau vài ngày hoặc nếu xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng như khó thở, đau ngực, chóng mặt, co giật.

• Đối với các đối tượng có nguy cơ cao, cần được theo dõi và điều trị cẩn thận để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Mặc dù cúm mùa thường tự khỏi, nhưng bạn nên đến gặp bác sĩ nếu bạn hoặc người thân của bạn có các triệu chứng sau:

• Khó thở hoặc thở nhanh.

• Đau ngực.

• Chóng mặt hoặc choáng váng.

• Co giật.

• Mất nước (đi tiểu ít hơn bình thường).

• Các triệu chứng cúm trở nên tồi tệ hơn hoặc không cải thiện sau vài ngày.

• Các bệnh lý nền (như hen suyễn, tiểu đường, bệnh tim) trở nên tồi tệ hơn.

Hiểu rõ về thời gian ủ bệnh, giai đoạn bệnh và thời điểm bắt đầu lây nhiễm của cúm mùa (cúm A) là chìa khóa để phòng ngừa và kiểm soát sự lây lan của bệnh. Bằng cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa đơn giản như tiêm phòng, rửa tay thường xuyên, che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, và ở nhà khi bị bệnh, chúng ta có thể bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi cúm mùa. Nếu bạn có bất kỳ lo ngại nào về cúm mùa, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp.